Παιδικά ψέματα

Πώς να αντιμετωπίσετε τα ψέματα του παιδιού σας σε κάθε ηλικία

*Με τη συνεργασία της ψυχολόγου-παιδοψυχολόγου-συγγραφέως, Αλεξάνδρας Καππάτου.

Τα ψέματα προκαλούν ρωγμές στις σχέσεις, καταστρέφοντας σιγά-σιγά την εμπιστοσύνη. Ωστόσο, είναι εξαιρετικά σπάνιο να μην έρθετε ποτέ αντιμέτωποι μαζί τους, ειδικά εάν είστε γονείς. Το παιδί σας είναι πιθανό να σας πει κάποια ψέματα για διαφορετικούς λόγους ανάλογα με την ηλικία του. Αντιδράστε ψύχραιμα και δώστε του να καταλάβει πως η ειλικρίνεια είναι μια από τις πιο σημαντικές αρετές.

Μικρά Παιδιά

Τα πολύ μικρά σε ηλικία παιδιά δεν λένε ακριβώς ψέματα, μιας και δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν ακριβώς τη διαφορά ανάμεσα στο ψέμα και την αλήθεια. Από τα 3-6 χρόνια το λεξιλόγιό τους εμπλουτίζεται με ραγδαίο ρυθμό και η φαντασία τους είναι ιδιαίτερα γόνιμη και παραγωγική. Ανακαλύπτουν ότι μπορούν να λένε διάφορα πράγματα χωρίς απαραίτητα να έχουν συμβεί προσπαθώντας με αυτό το τρόπο να διερευνήσουν αρχικά τις αντιδράσεις των γονιών τους . Ιδιαίτερα τα παιδιά 3-5 χρονών με μεγάλη ευκολία επιστρατεύουν την φαντασία τους για να διαπιστώσουν. τα όρια των γονιών, να τους εντυπωσιάσουν, να τραβήξουν το ενδιαφέρον τους και να τους διασκεδάσουν. 


Πώς να το αντιμετωπίσετε;

Μπήκε η γάτα από το παράθυρο, το άφησε ανοιχτό, ο αέρας φύσηξε την κουρτίνα και το βάζο έσπασε; Αντιδράστε ήρεμα και αδράξτε την ευκαιρία για να του πείτε πως είστε σίγουροι ότι κάτι τέτοιο δεν έγινε. Αν το «ψέμα» είναι προσβλητικό ή πληγώνει κάποιον( π.χ. η Μαρία μου λέει κακές λέξεις), ρωτήστε το πώς θα ένιωθε εκείνο αν κάποιος έλεγε για εκείνο κάτι ανάλογο.

Αν έχει κάνει κάποια ζημιά προσπαθήστε να βρείτε μια λύση από κοινού. Για παράδειγμα, αν έχει μουντζουρώσει το τραπέζι καθώς ζωγράφιζε και λέει πως το έκανε ο δράκος, ζητήστε του να το καθαρίσετε μαζί. Έτσι θα αντιμετωπίσει την συνέπεια της πράξης του και στο μέλλον δεν θα φοβάται τι θα συμβεί εάν πει την αλήθεια.

Εξηγήστε γιατί η αλήθεια είναι σημαντική και ξεκαθαρίστε ότι μπορεί να σας εμπιστεύεται για κάθε τι που του συμβαίνει, καλό ή κακό. Ειδικά σε περίπτωση που το ψέμα θέτει σε κίνδυνο τη ζωή του, κάντε το να καταλάβει ότι το να πει την αλήθεια θα το βοηθήσει να παραμείνει ασφαλές. Είναι εύλογο ότι η σχέση εμπιστοσύνης θα κτιστεί σταδιακά μόνο αν το παιδί αισθανθεί ότι το ακούτε με προσοχή και η αντίδρασή σας είναι ήπια.

Εξασκηθείτε στη διαπραγμάτευση και αφήστε το παιδί σας να μπορεί να επιλέξει κάποια πράγματα. Έτσι δεν θα χρειαστεί να δημιουργήσει μα φανταστική ιστορία για να πετύχει κάτι που θέλει με τον δικό του τρόπο.

Δείχνετε καθημερινά την αγάπη σας και την αποδοχή σας στις προσπάθειες του . Έτσι δεν θα καταφεύγει στο ψέμα για να τραβήξει την προσοχή σας, τον θαυμασμό και τον χρόνο σας.
Παιδιά στο σχολείο

Τα παιδιά από 6 χρονών αρχίζουν να φλερτάρουν με το «χρήσιμο ψέμα». Καθώς γνωρίζουν ότι οι πράξεις τους έχουν συνέπειες εφευρίσκουν τρόπους για να αποφεύγουν τις κακοτοπιές. Ξέρουν για παράδειγμα ότι αν χάσουν την τσάντα ή το βιβλίο τους, αν δεν κάνουν τα μαθήματά τους ή αν δουν πολλές ώρες τηλεόραση, οι γονείς θα θυμώσουν και θα υπάρξουν επιπτώσεις. Πώς θα αντιμετωπίσετε το ψέμα σε αυτή την ηλικία;

Καταρχάς αποφύγετε να παγιδέψετε το παιδί . Αν φοβάται τις αντιδράσεις σας, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα συνεχίσει να λέει ψέματα για να γλιτώσει.
Εξηγήστε του ότι κανείς δεν εκτιμά όποιον λέει ψέματα. Πείτε ότι το ψέμα καταστρέφει την εμπιστοσύνη στις σχέσεις σας και να του αναφέρετε θετικά μοντέλα . Φροντίστε όμως ταυτόχρονα να αποδέχεστε την αλήθεια και να μην ταράζεστε. Έτσι δεν θα διστάζει να σας μιλήσει ειλικρινά την επόμενη φορά. Παράλληλα μη ξεχνάτε το παράδειγμα σας .

Αναλογιστείτε και αντιμετωπίστε τους πραγματικούς λόγους που οδηγούν το μικρό σας στο ψέμα (π.χ. έχασε κάτι και φοβάται να το παραδεχτεί;) και βοηθήστε το να μάθει να επιλύει τα προβλήματα που προκύπτουν.
Όταν το παιδί σας λέει αλήθεια, δείξτε του ότι εκτιμάτε πολύ την ειλικρίνειά του. Υπενθυμίστε του ότι μπορεί να σας εμπιστεύεται για ό,τι χρειαστεί.


Παιδιά προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας

Ψεύδονται κυρίως για να διαφυλάξουν την ανεξαρτησία τους και την κοινωνική τους ζωή. Είναι η ηλικία στην οποία θέλουν να αποφασίζουν περισσότερο μόνα τους για τον εαυτό τους και να αποφύγουν τον ολοένα να εντεινόμενο έλεγχο από την πλευρά των γονέων. Πως θα το αντιμετωπίσετε;

Αναφέρετε στο παιδί σας ότι καταλαβαίνετε πότε λέει ψέματα και ότι αυτό δεν σας αρέσει. Επειδή όμως με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να πετύχει κάτι, αντί να το απειλείτε και να επιμένετε να κάνει αυτό που θέλετε εσείς, δώστε του ένα θετικό μήνυμα. Για παράδειγμα, αν δεν έχει επιστρέψει σπίτι για να κάνει τα μαθήματά του, πως αν θέλει να χρησιμοποιήσει τον ελεύθερο χρόνο του αμέσως μετά το σχολείο και όχι αργότερα μπορεί να το κάνει αφού πρώτα σας ειδοποιήσει.

Αν το παιδί είπε ένα ψέμα που αφορά σε κάτι άσχημο (π.χ. κάπνισμα, κατανάλωση αλκοόλ) διατηρείστε την ψυχραιμία σας . Δεν είναι ούτε το πρώτο ούτε το τελευταίο παιδί που πιθανόν κάνει κάτι τέτοιο . Στην περίπτωση αυτή πρέπει να εστιάσετε περισσότερο στην ίδια την πράξη και στον λόγο που είπε ψέματα παρά στο ίδιο το ψέμα.

Λειτουργείστε προληπτικά . Καθώς ο προέφηβος μεγαλώνει, οι κανόνες που αφορούν την καθημερινότητά του θα πρέπει να είναι σαφείς όμως σε συνεργασία μαζί του. Οι γονείς πρέπει να αποδεχτούν ότι ενδεχομένως να υπάρχουν διαπραγματεύσεις. Η επικοινωνία με το παιδί και η δυνατότητα να το ακούτε του περνά το μήνυμα ότι το σέβεστε Έτσι θα νιώσει ασφαλές ενώ έχετε πολλές πιθανότητες να δεχθεί τα μηνύματά σας χωρίς να χρειάζεται να καταφεύγει στο ψέμα.

SOS Tip: Το πόσο κοντά βρίσκεστε με το παιδί σας, το πόσο ανοιχτά μιλάτε, το πόσο υπολογίζετε την γνώμη, τις αποφάσεις και τις επιλογές του παίζει σημαντικό ρόλο στο εάν και πόσο συχνά θα καταφύγει στο ψέμα. Εάν, όμως, το παιδί αντιδρά έντονα και ο διάλογος μαζί του είναι αδύνατος, ή καταφεύγει συχνά στο ψέμα τότε θα ήταν συνετό να συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό. Μη ξεχνάτε ότι η στάση ζωής σας , η εντιμότητα, και οι απόψεις σας αποτελούν παράδειγμα για το παιδί σας.

το είδαμε